Dzień ten został ustanowiony w 2008 r. przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jego celem jest propagowanie wiedzy na temat autyzmu i budowanie wrażliwości społecznej w tym zakresie.
Autyzm to całościowe zaburzenie rozwoju, atypowa specyfika rozwoju układu nerwowego, która wpływa na sposób, w jaki jednostka komunikuje się, zachowuje i oddziałuje z innymi ludźmi. Osoby z autyzmem często mają trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych, rozumieniu języka i emocji innych osób, oraz mogą wykazywać stereotypowe wzorce zachowań i zainteresowania.
Autyzm jest spektrum zaburzeń, co oznacza, że objawy i ich nasilenie mogą być bardzo różne u różnych osób. Niektórzy ludzie z autyzmem mają problemy z komunikacją werbalną
i niewerbalną, podczas gdy inni mogą mówić płynnie, ale mieć trudności z czytaniem
i interpretacją mowy innych osób. Niektórzy z kolei wykonują powtarzające się ruchy ciała,
a inni wykazują szczególne zainteresowania lub obsesje.
Nie ma jednej przyczyny autyzmu, ale istnieją badania sugerujące, że czynniki genetyczne
i środowiskowe mogą odgrywać rolę w jego rozwoju. Chociaż autyzm nie jest uleczalny, istnieją różne terapie, które mogą pomóc osobom z autyzmem w nauce umiejętności społecznych i radzeniu sobie z objawami.
ASD często współwystępuje z innymi zaburzeniami, dlatego możemy rozpoznawać zaburzenie łącznie z dobrze znanymi medycznymi lub genetycznymi zaburzeniami lub ekspozycją na znany czynnik środowiskowy, z innymi zaburzeniami neurorozwojowymi, psychicznymi lub behawioralnymi.
Oto kilka sygnałów na które powinniśmy zwracać uwagę u dziecka:
- unikanie kontaktu wzrokowego, gestów, ekspresji twarzy, pozycji ciała w relacjach,
- ograniczone zainteresowanie kontaktem społecznym, np. niereagowanie na osoby przebywające w pobliżu,
- brak zainteresowań typowych dla wieku, a często wąskie, nietypowe, fascynacje jakimiś rzeczami lub tematami,
- brak zrozumienia sytuacji społecznych i nieumiejętność dostosowania się do nich,
- problemy z porozumiewaniem się mową werbalną i niewerbalną,
- opór przed zmianą,
- wrażenie braku empatii, brak zainteresowania innymi,
- stereotypowe i powtarzalne zachowania, w tym proste motoryczne stereotypie (np. machanie rękoma), powtarzalne używanie przedmiotów (np. kręcenie kółkami samochodu) lub powtarzalną mowę (echolalie).
Diagnoza
Diagnoza w kierunku ASD może być przeprowadzona w każdym wieku. Najwcześniejsze rozpoznania są stawiane ok. 18-24m.ż. U młodszych dzieci diagnoza obarczona jest większym błędem. W czasie procesu diagnostycznego powinni uczestniczyć różni specjaliści, w tym: psychiatra dzieci i młodzieży, psycholog, pedagog i/lub neurologopeda i/lub inny specjalista posiadający doświadczenie w diagnozowaniu pacjentów z ASD.
Proces diagnostyczny obejmuje:
- przeprowadzenie wywiadu z rodzicem/opiekunem,
- obserwacja dziecka/nastolatka w sytuacjach swobodnych i zadaniowych,
- informacje o funkcjonowaniu dziecka w różnych środowiskach (w tym informacje ze szkoły, obserwacja na terenie szkoły, wykorzystanie materiału filmowego przygotowanego przez rodziców obrazujących codzienne funkcjonowanie dziecka
w różnych sytuacjach, w tym sytuacjach społecznych, w przypadku nastolatków może być wykorzystany „materiał audio”), - u dzieci poniżej 5 r.ż. – diagnoza funkcjonalna, u dzieci ≥ 5 r.ż. – ocena poziomu rozwoju intelektualnego,
- podsumowanie i przekazanie informacji zwrotnych z przeprowadzonej diagnozy, przedstawienie dalszego postępowania – np. pokierowanie do miejsc prowadzących terapię, uzyskanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.
Leczenie opiera się na oddziaływaniach terapeutycznych, których celem jest poprawa funkcjonowania dziecka, a przez to obniżenie nasilenia objawów osiowych i zwiększenie samodzielności dziecka. Oddziaływania terapeutyczne uzależnione są od wieku dziecka, głębokości deficytów funkcjonowania, obejmują: psychoedukację rodziców, warsztaty dla rodziców, Treningi Umiejętności Społecznych (TUS), terapię logopedyczną (w zależności od potrzeb dziecka), stymulację rozwoju w zakresie: funkcjonowania społecznego, komunikacji, rozwijania teorii umysłu, rozszerzania sposobów radzenia sobie ze stresem. Wspólnymi elementami modyfikacji behawioralnych i środowiskowych jest dostosowanie wymagań i przystosowanie otoczenia do możliwości dziecka.
Autyzm u dorosłych to ciągle niedoceniany i często niediagnozowany problem. Zwykle myśli
Dlaczego niebieski był kolorem autyzmu?
Kolor niebieski był uznawany za kolor autyzmu, ponieważ jeszcze do niedawna uważano,
że neuroróżnorodność dotyka przede wszystkim chłopców. Diagnozę związaną ze spektrum autyzmu stawiano czterokrotnie częściej chłopcom niż dziewczynkom. Niebieski uznawany był “kolorem chłopców”, dlatego właśnie wybrano go jako kolor autyzmu. Obecnie jednak wiemy, że neuroróżnorodność w takim samym stopniu dotyczy obu płci. Zarówno modele teoretyczne, jak i pomiary statystyczne wskazują jednoznacznie, że autyzm dotyczy obojga płci i coraz więcej dziewcząt i kobiet usłyszy diagnozę spektrum autyzmu. Same osoby
w spektrum podkreślają, że kolor niebieski nie jest właściwym do reprezentacji ich w przestrzeni publicznej i coraz częściej stosują one tęczową kolorystykę wpisaną w symbol nieskończoności.
Opracowała: mgr Czesława Kaleta
pedagog, specjalista diagnozy i terapii autyzmu
